Archief weblog 5: september 2007

Vogelperspectief, sopptember, tyttebær, poes in de kooi en Fins brood.

Vogelperspectief.
Hattfjelldal heeft een klein vliegveld waar de plaatselijke vliegclub 6 vliegtuigjes heeft staan. Alle vliegtuigjes zijn privé bezit, soms van meerdere leden. Het is mogelijk een rondvlucht te maken volgens een route naar keuze. Het blijkt zelfs mogelijk gebracht en gehaald te worden naar en vanaf het vliegveld van Trondheim.
Stig, eigenaar van de plaatselijke eetgelegenheid annex dvd verhuur, feestzaal én prominent lid van de vliegclub gaat met ons een rondje vliegen boven Gryteselv en het gebied erachter.
Stig is geboren piloot.
Op zijn twaalfde jaar was hij al wereldnieuws doordat hij, na vele vluchten met zijn vader, bedacht zelf met een vriendje het maar eens te proberen. Opstijgen en vliegen verliep prima, het landen minder. Dat kostte na 2 of 3 pogingen het landingsgestel maar gelukkig waren de piloten ongedeerd.
Nu dus met vliegbrevet en een jarenlange ervaring vliegen wij met hem.
We vragen buurman Bjørn-Arne mee om ons een en ander aan te wijzen.
Het is 20 graden en een heldere dag.
We vliegen een rondje boven ons gebied en gaan vervolgens naar Rossvatn, een van de grootste meren in Noorwegen.
We zien een indrukwekkend landschap van bergen, meren, Rossvatn zelf en vliegen zelfs tussen de bergen door.
Een verstild gebied met sneeuwtoppen, helblauwe meren en boerderijen als eilandjes ligt onder ons. Het is duidelijk zichtbaar hoe het gebied wordt bewoond: veel gebouwen langs de wegen en concentraties van bebouwd gebied in het dorp met daarachter uitgestrekte onbewoonde berglandschappen met bossen, meren en boven de bomengrens indrukwekkende rotspartijen.
Hier en daar staat een hytte, het 2e of 3e vakantiehuis van de Noren.
Als finale vliegen we langs de Hatten: de berg waar Hattfjelldal zijn naam aan dankt.
Het is inderdaad een hoedvorm.

Sopptember.
De maand september wordt hier sopptember genoemd.
Sopp is het Noorse woord voor paddestoel. Hoewel de variatie erg groot is beperken we de oogst tot de Cantharel, Piggsopp (lijkt op pied de mouton) en een boletensoort die hier Rødskrubb heet.
Vooral de cantharellenoogst is begonnen en dat zullen we weten ook.
Eivind haalt ons op een zondagochtend op en we vertrekken met manden en rugzakjes richting Elsvatn.
Myra gaat voor de eerste keer mee en heeft het erg druk met controleren waar iedereen is.
Zodra we een pauze inlassen gaat ze meteen opgerold liggen slapen.
Eivind maakt een kampvuurtje en hangt de bij de waterval gevulde waterketel aan een stok boven het vuur. We gaan kokekaffe maken. Als het water kookt wordt er koffie in de ketel gestrooid en mag de koffie nog even doorkoken.
Als echte koffieliefhebbers kijken we er wat sceptisch naar maar de koffie is heerlijk.
Bij of in de koffie hoort hier een stuk worst. Ook wij doen daaraan mee en we roosteren onze Nederlandse boterhammen met kaas aan een stok boven het kampvuur om niet achter te blijven.
Cantharellen in overvloed. We komen thuis met alle manden gevuld en we hebben ruim 5 kilo.
Het schoonmaken en verwerken is een hele klus. Gelukkig is dochter Ilse op vakantie.
Een deel van de cantharellen wordt gedroogd, een deel geblancheerd en ingevroren, de rest wordt verwerkt tot paddestoelenragout, paddestoelenketchup, op potten met olie en kruiden gezet maar ook rauw ingevroren.
Het paddestoelenseizoen loopt een tijd door. Zolang het nog niet vriest, blijft het aanbod doorgaan. We hebben dus nog tijd om de vriezer en de kasten te vullen.
Alex, Carlotta en Tobias, onze vrienden uit Nederland, raken bij een volgende tocht ook helemaal verslingerd aan het cantharellen zoeken.
De tocht op 17 september, weer met Eivind (de plekkenweter), levert de absolute top op: 15 kg cantharel. We hadden nog een poosje kunnen doorplukken maar alle zakken, tassen en mandjes waren vol.
Zelfs Veera kan haar ogen niet geloven en fotografeert het bewijsmateriaal voor het thuisfront in Finland, paddestoelenland bij uitstek.
Dat moet met alle andere oogsten in totaal komen op 28 kilo voornamelijk cantharel en een beetje piggsopp. Genoeg voor de komende winter.
Wat een rijkdom.


Bjørn-Arne neemt ons mee naar de fellesbeite, de zomerweide van 4 boeren gezamenlijk, omdat daar de frambozen groeien. Jammer genoeg worden we door een regenbui overvallen maar toch nog een oogst van een paar kilo heerlijk geurende frambozen.
Een deel ingevroren, een deel op wodka gezet voor de komende kerst.
Tijd om nu ook tyttebær te plukken.
Tyttebær is de Noorse rode bosbes. Hij doet denken aan iets tussen cranberry of vossebes.
Dit keer worden we meegenomen door Bjørg-Heidi en Rune, de buren.
We rijden richting Unkervatn en vinden een helling waar we alleen maar een schepje langs hoeven te halen.
Deze bessen kunnen in tegenstelling tot de moltebære en de frambozen met een bæreplukk worden geoogst. De bæreplukk is een soort getand schepje dat je langs de struiken haalt. Het schepje stroopt als het ware de bessen van het struikje en vangst ze op een soort reservoir.
We hebben weinig tijd want we zijn laat vertrokken en Rune moet nog melken. De oogst in korte tijd bijna 7 kilo en dat met tijd voor koffie, Fürstenkake en daarbij een magnifiek uitzicht over Unkervatn.
Thuis worden de tyttbaer rauw ingevroren. Het verwerken kan nog even worden uitgesteld.

Joke de Kat.
Het is nog niet duidelijk of Joke nou meneer of mevrouw is. De meningen daarover zijn verdeeld; dus wachten we maar rustig af. We gaan er nog steeds vanuit dat het een zij is.
Joke is bijzonder ondernemend en heeft veel aandacht nodig.
Tijdens de periode dat er mensen logeren komt ze geen aandacht tekort en weet feilloos degene te vinden die haar rond wil dragen en aaien.
De stoeierijen van Joke met Myra zijn iedere avond een bron van vermaak en soms met al het tandengeklapper wat zorgelijk. Maar het gaat steeds goed.
Bjørk-Heidi heeft een tweede lading kuikens gebracht. De eerste 7 zijn al flink in de veren en wonen al buiten in het hok dat Ilse heeft getimmerd.
Overdag mogen ze al loslopen. De voorbeeldkip lijkt niet echt nodig maar Bjørn-Arne waarschuwt al voor de vos die tegen de winter dichterbij de huizen komt.
Joke is tegelijkertijd met deze eerste lading kuikens meegekomen.
Misschien is dat de reden dat we op een avond Joke in de kooi met de 2e lading kuikens vinden.
Ze ligt daar rustig te kijken wat die allemaal aan het doen zijn. Geen idee hoe ze de kooi heeft open gekregen.
Omdat ze al begonnen is met muizen vangen houden we nu de kooi goed in de gaten want de verleiding er een aan een nagel te rijgen kan te groot worden.

Fins brood.
We hebben een WWoofer voor een paar weken.
Wwoofer staat oorspronkelijk voor working weekends on organic farms of ook wel willing workers on organic farms. Wwoof is een internationale organisatie die bemiddelt tussen vrijwilligers en ecologische bedrijven of initiatieven. Werk in ruil voor onderdak, eten en kennismaken met het land. Veera komt uit Finland en is een harde precieze werker.
Ze helpt met de bouwwerkzaamheden en de oogst van paddestoelen en bessen.
Veera blijkt al meteen een passie voor brood bakken te hebben.
De routine om iedere dag een zuurdesem brood te bakken wordt al vrij snel door haar overgenomen.
In korte tijd zien we allerlei varianten op de ontbijttafel komen en blijkt dit haar favoriete bezigheid om zich na het dagelijkse werk te ontspannen.
Het klapstuk van de bakkerij is de ruisleipä, het Finse woord voor roggebrood. De enige ingrediënten zijn roggemeel, water en zuurdesem van roggemeel.
Een prachtbrood.
Veera heeft fantastisch geholpen. Dankzij haar zijn er heel wat klussen weer gedaan.

Voor Mirjam Veldhuis een speciale groet van de berg Hatten:


Lijst van waargenomen planten en dieren:
- moneses uniflora/olavstake/eenbloemig wintergroen
- cantharellus cibarius/ekte cantharel/ cantharel(kilo’s dus)
- hydnum repandum/blek piggsopp/gele stekelzwam
- albatrellus ovinus/sauesopp/schapebuisjeszwam
- boletus edulis/steinsopp/eekhoorntjesbrood(jammer genoeg maar eentje)
- leccinum versipelle/rødskrubb/boletensoort
- macrolepiota procera/stor parasollsopp/grote parasolzwam
- russula claroflava/mild gulkremle/russulasoort
- lactarius deterrimus/granmatriske/peenrode melkzwam
En dus alle paddestoelen eetbaar!

Dieren:
- lemmus lemmus/lemen/lemming (tijdens het paddestoelen plukken schoten ze overal onder vandaan)
- chrysops relictus/blinding/vervelende bloeddorstige vlieg die het op de paarden gemunt had.